คำคมสมเด็จโต

ถ้าท่านกินด้วยไม่มีอุปาทาน ถือว่าขันธ์นี้เกิดขึ้นได้และดำรงอยู่ เพราะปฏิกูลบำรุงปฏิกูล ให้ขันธ์นี้อยู่เพื่อใช้กรรม เสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่ม ท่านนุ่งห่มอย่างพอปกปิดกายเพื่อไม่ให้เป็นที่อุจาดตา ไม่จำเป็นที่จะต้องไปตัดเสื้อผ้าชุดหนึ่งเป็นเงินร้อยๆ พันๆ ถ้าท่านตัดตน ไม่กลัวสังคม แล้วท่านจะยิ้มรับชะตากรรมของท่านด้วยความภูมิใจว่า ข้าฯ นี้ไม่ต้องติดหนี้ใคร ข้าฯ นี้ไม่ต้องเกี่ยวข้องกับใคร ข้าฯ นี้อยู่ไปวันหนึ่งๆ เพื่อใช้กรรมของกระแสแห่งการพัวพันมาในอดีตภพ ที่ส่งให้ข้าฯ มาเกิดเป็นคน

ถ้าท่านดำรงอยู่ในสิ่งเหล่านี้ การเป็นปุถุชนที่ย่อมจะมีทุกข์น้อย ทั้งนี้และทั้งนั้นพระพุทธองค์รู้วาระกระแสจิต คือรู้ว่าทุกข์ทั้งหลายเกิดขึ้น เพราะความยึดของอุปาทานของจิต ถ้าตัดสมุฏฐานคืออุปาทานนี้เสียได้ ท่านก็ย่อมจะไม่มีทุกข์

สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) พรหมรังสี